تقویت ایمنی غذا از طریق تصدیق برنامه های پیش نیازی (PRPs)
تقویت ایمنی غذا از طریق تصدیق برنامه های پیش نیازی (PRPs) – در مدیریت ایمنی غذا تفاوت های بزرگ با بازرسی های کوچک اما دقیق انجام میشود!
نوشته : حمیدرضا طباطبایی – کارشناس رسمی استاندارد در حوزه آموزش و ترویج سیستم های مدیریت و تکنولوژی صنایع غذایی
acadmysoraya.ir
در مدیریت ایمنی غذا، اغلب تفاوت‌های بزرگ توسط بازرسی‌های کوچک و روتین ایجاد میشود.
FSSC 22000 نسخه ۶ بند ۲.۵.۱۲ - تأیید PRP را (برای دسته‌بندی‌های BIII، C، D، G، I و K) معرفی می‌کند که نیازمندی ISO 22000:2018 در مورد تأیید (بند ۸.۸.۱) را تقویت می‌کند.
این دسته‌بندی‌ها بر اساس ISO/TS 22003-1 تعریف شده‌اند و مشخص می‌کنند که سازمان در چه بخش یا نوعی از زنجیره غذایی فعالیت می‌کند.
هر دسته یک نوع خاص از فعالیت یا بخش صنعتی را پوشش می‌دهد — مثلاً تولید غذا، بسته‌بندی، خوراک دام، مواد شیمیایی مرتبط، حمل‌ونقل و غیره.
در FSSC 22000 نسخه ۶، بند ۲.۵.۱۲ مربوط به تأیید برنامه‌های پیش‌نیازی (PRP Validation) است.
این بند برای برخی دسته‌بندی‌ها (BIII، C، D، G، I و K) الزام می‌کند که سازمان‌ها تأیید اثربخشی PRP را به‌صورت رسمی انجام دهند.
این الزام، بند ۸.۸.۱ استاندارد ISO 22000:2018 (که درباره "تأیید کنترل‌ها" است) را تقویت می‌کند.
کدهای دسته بندی صنایع غذایی بر اساس نوع محصولات در FSSC22000
|
کد دسته‌بندی |
نوع فعالیت |
توضیح |
|
A |
تولید غذای دامی |
شامل خوراک دام، طیور و آبزیان |
|
B |
تولید مواد غذایی |
(به چند زیردسته تقسیم میشود) |
|
BIII |
تولید مواد غذایی پایدار (Shelf-stable foods) مثل کنسرو، بیسکویت، پودرها، خشکبار |
|
|
C |
فرآوری غذاهای فاسدشدنی |
مثل لبنیات، گوشت، نوشیدنی تازه |
|
D |
تولید خوراک حیوانات خانگی (pet food) یا سایر خوراک دام فرآوری‌شده |
|
|
E |
فروش و خرده‌فروشی مواد غذایی |
|
|
F |
خدمات غذایی و پذیرایی (Catering) |
|
|
G |
تولید مواد بسته‌بندی مواد غذایی |
|
|
H |
تولید مواد شیمیایی برای صنایع غذایی (مثل شوینده‌ها، مواد ضدعفونی) |
|
|
I |
ذخیره‌سازی و توزیع مواد غذایی |
|
|
J |
خدمات حمل‌ونقل و لجستیک مرتبط |
|
|
K |
تولید تجهیزات مواد غذایی (مثل ماشین‌آلات، ابزار، قطعات تماس با غذا) |
پس یعنی چه؟
وقتی FSSC 22000 نسخه ۶ می‌گوید:
بند ۲.۵.۱۲ تأیید PRP را برای دسته‌بندی‌های BIII، C، D، G، I و K معرفی می‌کند،
منظورش این است که:
- شرکت‌هایی که در این دسته‌ها فعالیت دارند (مثل تولیدکنندگان غذا، بسته‌بندی، توزیع یا تجهیزات غذایی)، باید اثربخشی برنامه‌های پیش‌نیازی (PRP) خود را تأیید و مستند کنند. یعنی بررسی کنند که آیا PRPها واقعاً به کنترل خطرات ایمنی غذا کمک می‌کنند یا نه.
این در عمل به چه معناست؟
سازمان‌ها ملزم به انجام موارد زیر هستند:
- انجام بازرسی‌های روتین از سایت/چک‌های PRP (مثلاً ماهانه) تا اطمینان حاصل شود که سایت، محیط تولید و تجهیزات فرآوری همیشه در شرایط ایمن و بهداشتی مناسب نگهداری می‌شوند.
- تعیین فراوانی و محتوای بازرسی‌ها بر اساس ریسک - ریسک‌های بالاتر به معنای بازرسی‌های تکراری تر است.
- استفاده از معیارهای نمونه‌برداری همسو با مشخصات فنی برای اطمینان از تأیید سازگار و قابل اعتماد.
چرا این مهم است؟
- چون PRPها (برنامه‌های پیش‌نیاز) اولین خط دفاعی در ایمنی غذا هستند. آن‌ها موارد ضروری مانند نظافت، بهداشت، کنترل آفات، نگهداری تجهیزات و بهداشت کارکنان را پوشش می‌دهند. اگر این اصول اولیه شکست بخورند، حتی پیشرفته‌ترین برنامه‌های کنترل خطر نیز فرو می‌پاشند.
تأیید، پاسخگویی را اضافه می‌کند:
- PRPها باید از نظر اثربخشی بررسی شوند، نه فقط وجود داشتن.
- تأیید باید توسط فردی مستقل از فعالیت نظارتی انجام شود.
- نتایج باید مستند، ابلاغ و حفظ شوند - که باعث ایجاد شفافیت و قابلیت ردیابی میشود.
اگر تأیید، عدم انطباق‌هایی (مانند نتایج آزمایش ناایمن) را کشف کند، محصولات باید تا زمانی که اقدام اصلاحی انجام شود، به عنوان بالقوه ناایمن تلقی شوند.
نکته کلیدی:
تأیید PRP تنها یک اقدام برای تیک زدن چک‌لیست‌ها نیست. این یک رویکرد پیشگیرانه برای اطمینان از زنده، مؤثر و منعطف بودن سیستم ایمنی غذا است. با گنجاندن تأیید روتین در عمل روزانه، سازمان‌ها اعتماد ایجاد می‌کنند، از مصرف‌کنندگان محافظت می‌کنند و تعهد واقعی خود را به تعالی در ایمنی غذا نشان می‌دهند.
ایمنی غذا با اصول اولیه قوی آغاز میشود - و تصدیق PRP ها این اصول اولیه را قوی نگه می‌دارد.
