جزئیات بلاگ

🔍 نگاهی تحلیلی به تغییرات آتی استاندارد ISO 9001 در سال 2026

تحول در مدیریت کیفیت؛ هم‌راستا با پایداری، دیجیتال‌سازی و مسئولیت‌پذیری سازمانی

استاندارد ISO 9001، به‌عنوان پرچم‌دار سیستم‌های مدیریت کیفیت، بار دیگر در آستانه یک بازنگری مهم قرار دارد. آخرین نسخه این استاندارد در سال 2015 منتشر شد؛ نسخه‌ای که با رویکرد فرآیندمحور، مدیریت ریسک و تأکید بر نقش رهبری، تحول قابل‌توجهی در سیستم‌های کیفیت ایجاد کرد.

اکنون و با گذشت بیش از یک دهه از بازنگری گذشته، ISO/TC 176/SC 2 فرآیند ارزیابی و بازنگری مجدد را آغاز کرده است و پیش‌بینی می‌شود نسخه جدید در نیمه دوم سال 2026 منتشر شود.

📌 چرا بازنگری لازم است؟

تحولات جهانی در فناوری، تغییرات رفتاری مشتریان، افزایش الزامات اجتماعی و زیست‌محیطی، و ناپایداری زنجیره‌های تأمین باعث شده‌اند که مدل‌های سنتی مدیریت کیفیت دیگر پاسخگوی نیاز امروز سازمان‌ها نباشند.

از این‌رو، بازنگری ISO 9001:2026 با هدف ارتقاء اثربخشی، انعطاف‌پذیری، و هم‌سویی با روندهای کلان جهانی انجام می‌شود.

🔧 محورهای تحولی کلیدی در ISO 9001:2026

۱. پایداری (Sustainability) و ESG

نسخه جدید استاندارد به‌صورت مستقیم‌ یا از طریق ارجاعات متقابل، ارتباط بیشتری با اصول ESG (محیط‌زیست، مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی) برقرار خواهد کرد. از جمله:

• الزامات مرتبط با ارزیابی تأثیرات زیست‌محیطی فعالیت‌ها
• پاسخ‌گویی به الزامات اخلاقی و شفافیت در زنجیره تأمین
• تقویت نظارت بر عملکرد تأمین‌کنندگان از منظر پایداری

۲. تحول دیجیتال و هوش مصنوعی

با توجه به نقش پررنگ فناوری در تصمیم‌سازی سازمانی، در ISO 9001:2026 احتمالاً شاهد الزامات یا راهنمایی‌هایی درباره:

• استفاده از ابزارهای دیجیتال در نظارت و پایش فرآیندها
• مدیریت داده‌های حجیم (Big Data) در تحلیل عملکرد
• نقش هوش مصنوعی در تصمیم‌گیری مبتنی بر داده

۳. نگاه توسعه‌یافته به ذی‌نفعان

رضایت مشتری همچنان حیاتی است، اما رویکرد جدید به تجربه کلی ذی‌نفعان (شامل کارکنان، جوامع محلی، سهام‌داران و نهادهای ناظر) توجه بیشتری خواهد داشت. این تغییر، طراحی فرآیندها را به سمت درک عمیق‌تر از انتظارات و ارزش‌آفرینی اجتماعی سوق می‌دهد.

۴. تقویت رویکرد حاکمیتی و نقش رهبری

رهبری در نسخه جدید تنها محدود به تعیین خط‌مشی نخواهد بود، بلکه مسئولیت مستقیم در هم‌راستاسازی QMS با استراتژی سازمانی، مدیریت ریسک‌های کلان، و بهبود مستمر در سطح کلان را بر عهده خواهد داشت.

📊 اثرات احتمالی بر سازمان‌ها

🔹 فرصت‌ها:

• بهبود انسجام میان کیفیت، محیط زیست و پایداری
• استفاده از فناوری برای پایش دقیق‌تر و سریع‌تر عملکرد
• افزایش شفافیت و اعتماد در روابط با ذی‌نفعان

🔹 چالش‌ها:

• نیاز به ارتقاء زیرساخت‌های دیجیتال
• پیچیدگی در تفسیر مفاهیم ESG و تطبیق آن‌ها با فرآیندهای فعلی
• الزام به آموزش و توانمندسازی منابع انسانی در زمینه‌های نوظهور

🧭 گام‌های پیشنهادی برای آمادگی

در مواجهه با تغییرات پیش‌رو، سازمان‌های هوشمند می‌توانند با اقدام‌های زیر ریسک انتقال را به فرصت تبدیل کنند:

1. پایش مستمر منابع رسمی ISO و مستندات TC 176
2. تحلیل شکاف (Gap Analysis) با رویکرد پیش‌نگرانه
3. بازطراحی فرآیندهای کلیدی با نگاه به تحول دیجیتال و پایداری
4. سرمایه‌گذاری بر آموزش بین‌رشته‌ای برای تیم‌های کیفیت، فناوری، منابع انسانی و CSR
5. همکاری نزدیک با مشاوران تخصصی و مراجع گواهی‌دهنده از مرحله پیش‌نویس

✍️ نتیجه‌گیری

نسخه 2026 استاندارد ISO 9001 نویدبخش نسلی نو از سیستم‌های مدیریت کیفیت است؛ سیستمی که نه‌تنها کارایی عملیاتی، بلکه ارزش‌آفرینی پایدار را هدف قرار می‌دهد.

سازمان‌هایی که از امروز درک درستی از جهت‌گیری این تغییرات داشته باشند، می‌توانند زودتر از رقبا با فضای جدید تطبیق یافته و از مزایای رقابتی آن بهره‌مند شوند.